-
1 нечкә
прил.1) в разн. знач. то́нкийнечкә җеп — то́нкая нить
нечкә бил — то́нкая та́лия
нечкә сызык — то́нкая черта́ (ли́ния)
нечкә иреннәр — то́нкие (у́зкие) гу́бы
2) то́нкий, высо́кий (о звуках, голосе)нечкә тавыш — то́нкий го́лос
3) то́нкий, сло́жный, тре́бующий иску́сного выполне́ния (о деле, занятии)машина йөртү - нечкә эш — вожде́ние маши́ны - то́нкое де́ло
4) делика́тный, щекотли́вый; щепети́льный; тре́бующий осторо́жности, такти́чности, внима́ниягаилә тормышы үтә нечкә нәрсә — семе́йная жизнь - о́чень делика́тная шту́ка
бик нечкә мәсьәләне хәл итәсе бар — ну́жно реши́ть весьма́ щекотли́вый вопро́с
5) то́нкий, изя́щно-остроу́мный; е́ле заме́тный; иску́сно завуали́рованныйнечкә юмор — то́нко, иску́сно завуали́рованный ю́мор
аның сүзләрендә нечкә үртәү сизелә иде — в его́ слова́х чу́вствовалась то́нкая насме́шка
6) перен. не́жный, впечатли́тельный, чувстви́тельный; утончённый (человек, характер и т. п.)нечкә күңелле — утончённая душа́
нечкә табигатьле — то́нкая нату́ра
7) лингв. мя́гкий, палатализо́ванныйнечкә тартыклар — мя́гкие, палатализо́ванные согла́сные
•- нечкә бармаклы
- нечкә иләк
- нечкә кашлы
- нечкә җепселле••нечкә бил — краса́вица
нечкә тамак — привере́дливый в еде́
-
2 нечкәлек
сущ.1) то́нкостьсызыкның нечкәлеге — то́нкость ли́нии
бил нечкәлеге — то́нкость та́лии
2) мн. нечкәлекләр то́нкости; мельча́йшие подро́бности, осо́бенности, дета́лидәрес үткәрүнең бөтен нечкәлекләренә кадәр планда язылган иде — проведе́ние уро́ка до мельча́йших подро́бностей бы́ло опи́сано в пла́не
3) перен. щекотли́вость, делика́тностьмәсьәләнең нечкәлеге — делика́тность вопро́са
4) перен. то́нкость, не́жность, утончённостьхисләрнең нечкәлеге — то́нкость чувств
5) лингв. палата́льность, мя́гкостьтартыкларның нечкәлеге — мя́гкость согла́сных
• -
3 бил
сущ.1) та́лия; поясни́ца || поясни́чныйсинең билең нечкә — у тебя́ та́лия то́нкая
бил мускулы — поясни́чная мы́шца
бил каешы — поясно́й реме́нь
билгә кадәр төшерелгән портрет — поясно́й портре́т
2) в разн. знач. та́лиярюмка биле — та́лия рю́мки
күлмәк биле (пальто, камзул, юбка һ. б.) — та́лия пла́тья (пальто́, камзо́ла, ю́бки и т. д.)
3) в разн. знач. седлови́на (хребта животных, горы)•- бил баглау
- бил бирмәү
- бил бөгү
- бил кузгалу
- бил сугу -
4 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
См. также в других словарях:
бил — 1. Гәүдәнең күкрәк белән янбаш арасындагы нечкәреп торган өлеше 2. Киемнең бил өлешенә туры килә торган урыны, билне кысып торган өлеше 3. Озынча әйберләрнең нечкәреп торган урта бер җире. БИЛ КАЕШЫ – Билне буар өчен каештан эшләнгән билбау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тастар — 1. Махсус агартылган нечкә җитен җепләрдән тукылган һәм затлы тукыма саналган ак киндер 2. этн. Башлыча ак киндердән киселгән озынча яулык, шарф (баш башлары салынып торган һәм аны яшь киленнәр урап йөргән) 3. Бәбиләргә азык салып каптыра торган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
